Pozostają niezachwianą potęgą gospodarczą. Co wiedzą o ESG?

Ten segment biznesu, mimo swojej siły i pozytywnych perspektyw na nadchodzący boom inwestycyjny, stoi jednak w obliczu narastającej globalnej presji na zrównoważony rozwój (ESG), którą na razie konsekwentnie ignoruje.

Analiza PKO Banku Polskiego i najnowsze badanie Europejskiego Funduszu Leasingowego pokazują dwoisty obraz polskiej przedsiębiorczości: silnej finansowo, ale strategicznie podzielonej.

Niezachwiana potęga mikrofirm

Mikroprzedsiębiorstwa, zatrudniające do dziewięciu osób, stanowiące aż 98% wszystkich aktywnych podmiotów gospodarczych w Polsce, są niekwestionowanym fundamentem polskiej przedsiębiorczości.

Generują one niemal 28% polskiego PKB i zatrudniają 4,5 miliona osób. Jak podał PKO BP, 2024 rok był dla nich czasem dynamicznego rozwoju, o czym świadczy wzrost liczby aktywnych podmiotów o blisko 3% (tj. o 66 tysięcy) do poziomu 2,4 miliona. Zatrudnienie w tych firmach wzrosło o 59 tysięcy osób.

Analitycy PKO BP wskazują, że przychody mikrofirm przekroczyły 2 biliony złotych, notując wzrost o 5,6% w ujęciu rocznym. Było to tempo szybsze niż inflacja i nieznacznie przewyższające dynamikę wzrostu kosztów. Choć koszty, po wzroście o 5,1%, przekroczyły 1,7 biliona złotych, wynik finansowy tych podmiotów wyniósł imponujące 385 miliardów złotych, rosnąc o 8,2%.

Mikrofirmy wykazały się jednocześnie najwyższą rentownością brutto w całej populacji przedsiębiorstw. Ponad 35% ich przychodów generowały firmy handlowe i zajmujące się naprawą samochodów, a kolejne ważne obszary działalności to budownictwo (13,7%) oraz działalność profesjonalna (8,1%).

Pomimo tak pozytywnych wskaźników, nie obyło się bez wyzwań. Mikrofirmy odczuwały w 2024 roku dotkliwy wpływ wysokich kosztów pracy, energii i usług, co negatywnie odbijało się na marżach, nawet jeśli ogólne warunki prowadzenia działalności pozostawały stabilne. Co jednak budujące, nakłady inwestycyjne w tym segmencie również wzrosły, zwiększając się o 5,4% do 50,5 miliarda złotych.

Boom inwestycyjny i stabilizacja kosztów

Patrząc w przyszłość, PKO BP prognozuje, że warunki dla mikroprzedsiębiorstw będą sprzyjające, zwłaszcza w kontekście makroekonomicznym. Bank oczekuje w 2026 roku wzrostu gospodarczego na poziomie około 4%, poprawy sytuacji na rynku pracy oraz boomu inwestycyjnego, który zostanie napędzony przez środki z KPO i transformację energetyczną.

Przedsiębiorcy mogą liczyć na mniejszą presję kosztową dzięki stabilizacji cen energii, niższym stopom procentowym (w następstwie cyklu obniżek) oraz wyhamowaniu wzrostu wynagrodzeń. Jednocześnie silna pozycja konsumenta powinna wspierać popyt krajowy.

Nie zabraknie jednak zewnętrznych wyzwań. Analitycy banku wskazali, że niestabilność geopolityczna i gospodarcza, w tym wojna w Ukrainie, silna konkurencja z Chin dla polskiego i europejskiego przemysłu, a także zmienna polityka celna Stanów Zjednoczonych, będą wymagały od przedsiębiorców stałej adaptacji i ostrożności.

Polska nie radzi sobie z recyklingiem? Tak wypadamy na tle UE. Zobacz!

ESG: wielki podział w polskim biznesie

Pomimo pozytywnego trendu rozwojowego, który ma być w 2026 roku zintensyfikowany przez boom inwestycyjny związany z transformacją energetyczną, mikrofirmy wykazują alarmującą bierność w stosunku do koncepcji zrównoważonego rozwoju (ESG), czyli harmonijnego łączenia wzrostu gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska.

Według Barometru ESG przygotowanego przez Europejski Fundusz Leasingowy (EFL) i Truck Care, podejście do ESG w Polsce zależy niemal wyłącznie od wielkości firmy. W segmencie średnich przedsiębiorstw (73%) już wdraża kompleksową strategię ESG lub minimalnie wymagane prawem działania. Jednakże, w mikro- i małych przedsiębiorstwach sytuacja jest drastycznie inna – autorzy badania donoszą, że “nikt o niej nie myśli”, a niespełna połowa ogranicza się wyłącznie do spełnienia podstawowych wymogów formalnych.

Ten brak zainteresowania, zwłaszcza w segmencie mikro-firm (który, przypomnijmy, generuje niemal 30% PKB), rodzi strategiczne wyzwania dla całej gospodarki. Co prawda, szczegółowa analiza wykazała, że 29% mikrofirm (a także 21% małych i 20% średnich) zamierza podjąć działania ESG w najbliższej przyszłości. Niestety, jednocześnie 26% mikrofirm i 31% małych deklaruje brak jakichkolwiek planów w tym kierunku.

Więcej mikrofirm w Polsce? Sprawdź dane GUS!

Świadomość branżowa i konieczność zmiany

Różnice w stosunku do wdrażania ESG są wyraźnie widoczne również w poszczególnych branżach. Na przykład, firmy z sektora transportu i logistyki wykazują się największą świadomością ESG, a tylko 15% z nich nie planuje żadnych kroków w tym obszarze.

Jest to o tyle istotne, że Polska jest liderem transportu międzynarodowego, co czyni dekarbonizację ciężkiego transportu i rozwój zeroemisyjnych flot kwestią strategiczną. Prezes zarządu Truck Care, Silvestr Ochrimović, uważa, że “ESG nie jest już wyborem, ale obowiązkiem każdej firmy”.

Podkreśla, że rządowy program wsparcia finansowania pojazdów zeroemisyjnych jest nie tylko potrzebny, ale może realnie przyspieszyć transformację w tej kluczowej branży.

Z drugiej strony, na drugim biegunie znajdują się firmy handlowe i usługowe – sektory, które stanowią największą część przychodów mikrofirm. Aż 30% z nich, czyli dwa razy więcej niż w transporcie i logistyce, nie zamierza wykonać żadnego kroku w obszarze ESG. W produkcji, 7% firm wdraża już kompleksową strategię.

Niezależnie od wielkości firmy, przedsiębiorcy podejmują jednak podstawowe działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Najczęściej wymieniane są: dbałość o prawa pracownicze, oszczędność energii i wody, gospodarka odpadami i recykling oraz zaangażowanie w działania na rzecz lokalnej społeczności.

Autorzy badania zauważyli, że np. w branży HoReCa i usługach kluczowa jest oszczędność wody i energii. Branża handlowa pozytywnie wyróżnia się dbałością o prawa pracownicze, natomiast dla branż budowlanej, przemysłowej oraz transportowej najważniejsza była gospodarka odpadami i recykling.