Jak sztuczna inteligencja zmieni rynek pracy? Poznaj kompetencje przyszłości

Po wpisaniu w wyszukiwarkę Google frazy “czy sztuczna inteligencja” możemy szybko poznać najczęstsze obawy Polaków, bo pierwsze pytania dotyczą tego, czy SI zastąpi człowieka lub zabierze nam pracę?

Popularne są też inne tego typu pytania: jakie zawody zabierze sztuczna inteligencja, kto straci pracę przez sztuczną inteligencję i czy sztuczna inteligencja zabierze ludziom pracę? Temat jest gorący, a odpowiedzi złożone.

Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) oraz Państwowy Instytut Badawczy (NASK) podjęli się tematu i opublikowali “Raport otwarcia”. Publikacja dotyczy tego jak generatywna sztuczna inteligencja będzie wpływać na polski rynek pracy.

Polska została wybrana jako wzór do globalnych analiz z powodu ścisłej klasyfikacji zawodów oraz bycia reprezentatywnym krajem dla większości państw Europy Środkowo-Wschodniej, choć cechujemy się zdecydowanie większą liczbą populacji. Byliśmy wybrani również ze względu na pozycję między gospodarkami wschodzącymi a rozwiniętymi.

Czyje obowiązki przejmie AI?

Zacznijmy od palącego pytania, kto może bać się o utratę pracy? Według danych z raportu pracownicy biurowi są najbardziej narażeni na potencjalną automatyzację przez generatywną sztuczną inteligencję (GenAI). Oznacza to, że większość zadań biurowych potencjalnie może być wykonywana przez sztuczną inteligencję.

Może to prowadzić do wyższego narażenia kobiet na utratę pracy czy konieczność przebranżowienia się, ponieważ to one głównie zajmują stanowiska biurowe. Poza tym stanowiska usługowe są bardziej narażone na automatyzację przez AI, gdzie również przeważają kobiety.

A co mówią dane? Statystycznie rzec biorąc w Polsce 0,8 miliona miejsc pracy może potencjalnie być zupełnie zautomatyzowanych przez GenAI. 2,6 mln miejsc pracy będzie wspieranych przez AI. Największy obszar zatrudnienia, 4,8 miliona, objęty jest niewiadomą, czyli nie da się jeszcze przewidzieć skutków.

Z globalnego raportu “Generataive AI and Jobs” wynika, że zmiany wywołane sztuczną inteligencją dotkną najbardziej analityków finansowych, pracowników kadr i płac, pracowników call center, deweloperów stron internetowych, pracowników HR, doradców kredytowych i wspomnianych już wcześniej pracowników biurowych.

Nie oznacza to, że sztuczna inteligencja zupełnie przejmie te zawody. Spora część zadań będzie mogła być zautomatyzowana przez AI. Na to, jaką rolę odegra człowiek, będzie wpływać wewnętrzna polityka organizacji.

Sztuczna Inteligencja w branży HR. Sojusznik czy wróg? Dowiedz się więcej.

W jaki sposób korzystamy z narzędzi AI?

Według raportu Work Trend Index 2024 przygotowanego przez Microsoft we współpracy z LinkedIn, 61% pracowników umysłowych korzysta z wiedzy GenAI w pracy. Co ciekawe ponad połowa liderów nie zatrudniłaby nowych pracowników, jeśli nie posiadaliby umiejętności korzystania z AI. Podobny procent respondentów wybrałby mniej doświadczonego pracownika, ale posługującego się narzędziami AI, od bardziej doświadczonego, ale bez znajomości AI.

Jak czytamy w “Raporcie otwarcia” według danych z publikacji “Power of AI”, dowiadujemy się, że jedynie 8% menadżerów, dyrektorów i właścicieli firm nie używa narzędzi z GenAI i nie ma tego w planach. W Polsce w 2025 roku prawie trzy razy więcej firm wdrożyło u siebie rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji, w porównaniu do roku 2024 – wynika z raportu KPMG, o czym pisaliśmy wcześniej. 

Warto wspomnieć o tym, że według “Top-100 Gen AI Use Case Report” autorstwa Harvard Business Review pierwsze miejsce w rankingu używania AI zajmuje “terapia i towarzyszenie emocjonalne”. Dla porównania w roku 2024 na podium było generowanie idei, oznacza to, że ranking dotyczy nie tylko zachowań w sferze prywatnej, ale i zawodowej.

W podziale tematycznym w roku 2024 pierwsze miejsce zajmowała grupa kreacji contentu i edycji. W 2025 spadła na drugie miejsce, wyparta przez wsparcie osobiste i zawodowe.

Wskazuje to na rosnący problem braku odpowiedniej reakcji ze strony kadry menadżerskiej na coraz częstsze problemy pracownicze takie jak stres czy wypalenie zawodowe. I o ile rozmowa z Chatem GPT lub innym modelem językowym może być doraźnie pomocna, nie zastąpi fachowego wsparcia czy relacji międzyludzkich. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza że osoby najczęściej rozmawiające z AI w sposób osobisty, deklarują wyższy poziom samotności.

Jakie są kompetencje przyszłości?

Według danych raportu “Tommorow’s skliss” Grupy Santander i firmy Ipsos, co trzeci pracownik sądzi, że w przyszłości jego praca zostanie zastąpiona przez AI. 70% badanych spodziewa się powstania miejsc pracy, które wcześniej nie istniały. Ponad połowa badanych osób zgadza się, że ich utrzymanie się na rynku pracy będzie zależne od znajomości AI.

Blisko połowa badanych twierdzi też, że doświadczenie i edukacja pozaformalna taka jak nauka własna i kursy będą ważniejsze od formalnej edukacji, czyli na przykład poziomu i kierunku ukończonych studiów.

Z raportu wynika także, że wchodzimy w erę niekończącego się kształcenia. Na przestrzeni lat będziemy też zdobywać nowe umiejętności, aby nadążyć za zmienną rzeczywistością i rynkiem pracy. Rośnie też popularność stwierdzenia, że firmy powinny współuczestniczyć w procesie kształcenia pracowników, twierdzi tak 43% respondentów bez względu na pochodzenie.

W Polsce 83% badanych jest zdania, że nieustanne kształcenie będzie bardzo istotne lub istotne dla rozwoju kariery. Jakie kompetencje będą się liczyć na polskim rynku pracy? AI i nauka o danych, języki obce, umiejętności miękkie, zdrowie i dobrostan oraz technologia i digitalizacja. W innych krajach Europy wyniki wypadły podobnie, czasami pojawiały się jeszcze umiejętności zrównoważonego rozwoju lub narzędzia pracownicze. W skali światowej pojawiała się jeszcze konieczność znajomości biznesu.

Narzędzia AI nie wystarczą. Co jeszcze potrzebuje pracownik przyszłości?

Sztuczna inteligencja to nie tylko zagrożenia, ale też szanse powstania nowych miejsc pracy, przejęcia rutynowych, często żmudnych, zadań przez AI i szybkiego rozwoju zarówno organizacji, jak i pracowników. Ważne, aby przedsiębiorstwa i państwo wspomagały rozwój cyfrowy pracowników. Warto rozwijać też umiejętności krytycznego myślenia, interpretacji analizy danych i zadawania pytań.

Ponadto organizacje potrzebują ustanowić jasne zasady polityki etycznego korzystania z AI oraz wewnętrznych prawnych regulacji i podnieść poziom wiedzy pracowników w tym zakresie. Korzystanie ze wsparcia sztucznej inteligencji jest nieuniknione. Pytanie brzmi – jak to wykorzystamy?

Źródła: The Guardian, Puls HR