Nowelizacja podatku VAT w 2026 roku? Co czeka przedsiębiorców?

Nowelizacja została opublikowana w październiku 2025 roku w Rządowym Centrum Legislacji. Zakłada aż 25 różnych zmian, które – jak podkreśla resort – mają uczynić VAT bardziej przejrzystym, ale też skuteczniejszym w walce z wyłudzeniami. Część przepisów zacznie obowiązywać 1 lipca 2026 roku, inne dopiero od początku 2027.

Jednym z głównych celów reformy jest ograniczenie biurokracji. Przedsiębiorcy, którzy kończą działalność, nie będą już musieli składać formularza VAT-Z. Wystarczy wniosek do CEIDG lub KRS, a wykreślenie z rejestru VAT nastąpi automatycznie.

To samo dotyczy informacji o spisie z natury – dane, które wcześniej trzeba było przesyłać osobno, są już ujęte w pliku JPK_VAT, dlatego fiskus uznał, że obowiązek ten jest zbędny.

Eksperci podkreślają, że to konkretne ułatwienie, szczególnie dla najmniejszych firm. “To realna redukcja biurokracji, która pozwoli zaoszczędzić czas i zasoby, zwłaszcza w trudnym okresie zamykania działalności” – komentuje dla Business Insidera Daniel Więckowski, doradca podatkowy i partner zarządzający LTCA. Resort liczy, że podobne rozwiązania przyczynią się do zmniejszenia liczby błędów formalnych i przyspieszą procedury w urzędach.

W oczekiwaniu na e-faktury. Coraz więcej firm gotowych? Sprawdź!

Większa odpowiedzialność nabywcy

Reforma wprowadza też istotne zmiany w mechanizmie tzw. odpowiedzialności solidarnej nabywcy. Do tej pory dotyczył on głównie obrotu towarowego, teraz obejmie także wybrane usługi niematerialne, w tym doradcze, reklamowe, zarządcze i księgowe. Odpowiedzialność pojawi się również w przypadku transakcji o wartości poniżej 15 tysięcy złotych.

Rząd luzuje przepisy dotyczące VAT. Spore ułatwienia dla firm? Co to oznacza?

Jeśli nabywca wiedział, że faktura pochodzi od nieistniejącego podmiotu lub dokumentuje czynność fikcyjną, fiskus będzie mógł zażądać od niego zapłaty zaległego podatku. Ministerstwo Finansów argumentuje, że to konieczne w obliczu coraz bardziej wyrafinowanych schematów wyłudzeń. W praktyce jednak oznacza to dla przedsiębiorców większe ryzyko i potrzebę skrupulatnego weryfikowania kontrahentów.

Surowsze zasady

Projekt nowelizacji przewiduje także zmiany dotyczące rejestracji podatników VAT. Urzędy skarbowe będą mogły odmówić wpisu do rejestru, jeśli wniosek okaże się niekompletny lub podatnik nie ma przedstawiciela podatkowego, mimo że ma taki obowiązek. Rejestracja zostanie też wstrzymana w przypadku braków w deklaracjach podatkowych.

Nowe przepisy ułatwią też wykreślenie z rejestru firm, które nie odpowiadają na wezwania lub unikają kontaktu z urzędem. Co ważne, uchylenie NIP ma stać się tzw. czynnością techniczną – urząd nie będzie musiał wydawać decyzji, a jedynie wykonać wpis w systemie.

Taka zmiana przyspieszy działania skarbówki, ale rodzi obawy przedsiębiorców o zbyt szerokie uprawnienia fiskusa.

Mniej obowiązków, więcej porządku

Ministerstwo planuje również uporządkowanie przepisów dotyczących kas fiskalnych. Właściciele firm będą zobowiązani do utylizacji nieużywanych urządzeń, a brak wyrejestrowania kasy może skutkować niewielką karą porządkową. Pojawić się może też obowiązek serwisowania kas wirtualnych, które do tej pory były poza zakresem obowiązku konserwacji.

To nie koniec, a początek deregulacji? Brzoska ocenia polskie realia biznesowe. Sprawdź!

Z kolei w raportowaniu JPK_VAT planowane są uproszczenia. Przedsiębiorcy nie będą już musieli wykazywać podstawy opodatkowania przy niektórych transakcjach zwolnionych z VAT ani płacić podatku w ciągu 14 dni od wewnątrzwspólnotowego nabycia środka transportu. To kolejny krok w kierunku automatyzacji i cyfryzacji rozliczeń.

Nowe przepisy o energii elektrycznej

Ciekawym rozwiązaniem, zwłaszcza dla firm z branży handlu międzynarodowego, jest wprowadzenie tzw. składu VAT. To specjalny mechanizm, który pozwoli firmom przesunąć moment powstania obowiązku podatkowego do chwili wyprowadzenia towarów ze składu.

Dzięki temu przedsiębiorcy będą mogli dłużej dysponować środkami obrotowymi, co poprawi ich płynność finansową.

Jednocześnie projekt porządkuje zasady opodatkowania energii elektrycznej. Z przepisów zniknie odniesienie do systemu elektroenergetycznego, co ma ujednolicić opodatkowanie energii – niezależnie od tego, czy jest dostarczana w tradycyjny sposób, czy np. z magazynów energii lub instalacji lokalnych.

Nowe narzędzia kontroli i ulgi dla małych firm

Resort zapowiada, że dzięki reformie przedsiębiorcy będą mogli sprawdzać status podatnika VAT wstecz – nawet do pięciu lat. Ma to zwiększyć bezpieczeństwo obrotu i ograniczyć ryzyko współpracy z nierzetelnym kontrahentem.

To rozwiązanie spotkało się z dużym zainteresowaniem biur rachunkowych, które od dawna postulowały wprowadzenie takiej funkcji.

Jednocześnie nowelizacja precyzuje zasady tzw. ulgi na złe długi. Korekta podatku należnego będzie mogła nastąpić dopiero w okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy, i nie później niż 180 dni od wykonania usługi lub dostawy towaru. Choć to uszczegółowienie techniczne, wymaga od przedsiębiorców większej dyscypliny w monitorowaniu płatności.

Deficyt rośnie szybciej niż wpływy. Budżet z luką ponad 200 mld zł. Co nas czeka?

Czas na przygotowania

Eksperci podkreślają, że choć zmiany wejdą w życie dopiero w 2026 roku, przedsiębiorcy powinni zacząć przygotowania już teraz. Niezbędne będzie dostosowanie systemów księgowych, aktualizacja procedur weryfikacji kontrahentów i szkolenia pracowników.

Firmy korzystające z kas wirtualnych czy prowadzące handel międzynarodowy powinny też przeanalizować, jak nowe przepisy wpłyną na ich procesy operacyjne.

Nowelizacja VAT to największa reforma tego podatku od lat. Ma uczynić system bardziej elastycznym, ale też bardziej wymagającym. Jak zawsze, kluczowa będzie gotowość przedsiębiorców – ci, którzy wcześniej zareagują na nowe przepisy, unikną kosztownych błędów i zyskają przewagę konkurencyjną.

źródło: Forsal, Poradnik Przedsiębiorcy, Portal Faktura