Polscy pracownicy kombinują w majówkę. L4 zamiast urlopu

Jak podaje firma Conperio – zajmująca się badaniem absencji chorobowej – zjawisko “mostkowania” polega na pobieraniu zwolnień lekarskich tuż przed lub tuż po długich weekendach i świętach.

Niestety często wzięcie L4 nie jest spowodowane pogorszonym stanem zdrowia, a chęcią wydłużenia czasu wolnego od pracy bez wykorzystywania dni urlopowych. Według raportu firmy Conperio jednodniowe zwolnienia pracowników w 2024 roku najczęściej wypadały w piątki lub poniedziałki.

Przyczyną nadużyć na coraz większą skalę jest wzrost popularności teleporad i e-zwolnień. Jak możemy przeczytać na stronach dedykowanych – zwolnienia online dostępne są niemal od ręki, w 5 – 15 minut. Ceny za taką usługę zaczynają się od kilkudziesięciu złotych i nie przekraczają kwoty 100 zł.

Szybkie wypełnienie formularza online czy krótka rozmowa telefoniczna z lekarzem umożliwiają zdrowym osobom zgłoszenie objawów chorobowych i uzyskanie L4. Brak obowiązku fizycznego kontaktu lekarza z pacjentem uniemożliwia rzetelne zweryfikowanie zgłoszonych objawów. I choć przebywanie zdrowych osób na L4 jest nielegalne, liczba portali oferujących szybkie zwolnienie rośnie, a możliwość nadużyć wzrasta.

W konsekwencji współpracownicy mają więcej pracy, a produktywność firmy spada, co może prowadzić do strat finansowych i niezadowolenia klientów. Najdotkliwiej odczują to mikroprzedsiębiorstwa i branża produkcyjna.

Niepokojące statystyki

Według raportu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w 2024 r. wystawiono 27,4 mln zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy. Spowodowało to łącznie 290,0 mln dni nieobecności w pracy. Najwięcej zwolnień dotyczyło osób w przedziale wiekowym 30 – 39 i 40 – 49 lat.

Liczba zaświadczeń jednodniowych wyniosła ogółem 1,7 mln i wzrosła o 14,3% w porównaniu do 2023 r.

Co ciekawe w 2024 r. wystawiono 9,5 tys. zaświadczeń z powodu niezdolności do pracy spowodowanej nadużyciem alkoholu (kod C). Jest to wzrost o 44,9% w porównaniu z rokiem 2023, gdzie zaświadczeń z kodem C było łącznie 6,6 tys.

Jak możemy przeczytać w informacji statystycznej o wynikach kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy w 2024 r. wydano łącznie 36,6 tysięcy decyzji o wstrzymaniu dalszej wypłaty zasiłku chorobowego. Jest to wzrost o 7,7 tys. w porównaniu do roku 2023, gdzie wydano 28,9 tys. decyzji o wstrzymaniu zasiłków.

W 2024 r. ZUS przeprowadził kontrolę łącznie 486,4 tys. osób. Planowana nowelizacja przepisów dotyczących zwolnień lekarskich i zwiększenie elastyczności dla osób przebywających na L4 budzi wątpliwości, czy na pewno ułatwi to walkę z nadużyciami.

Bardziej rygorystyczne kontrole ZUS

W 2025 r. kontrolerzy ZUS planują częstsze i bardziej rygorystyczne kontrole. Co to oznacza w praktyce?

Po pierwsze inspektorzy ZUS będą mogli sprawdzać firmy zatrudniające powyżej 20 osób. Wcześniej kontrole dotyczyły mniejszych przedsiębiorstw. Po drugie poza możliwością sprawdzenia miejsca zamieszkania chorego, kontrolerzy będą mogli odwiedzić również firmę czy miejsce działalności gospodarczej.

Pomocne w walce z nadużyciami są rozwiązania technologiczne, które umożliwiają szybką analizę danych chorego i wyłapanie pewnych tendencji czy nieprawidłowości. Coraz powszechniejszą praktyką jest też monitorowanie social mediów przez kontrolerów ZUS i pracodawców.

Zwolnienie chorobowe to czas regeneracji, a nie dodatkowej pracy, podróży czy remontów. Niestety nie wszyscy to respektują. Dlatego osoby udostępniające publicznie zdjęcia z wakacji czy efekty swoich prac remontowych podczas przebywania na L4 mogą liczyć się z poniesieniem odpowiedzialności za wykorzystanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem.

W konsekwencji można utracić prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia. O nadużyciu dowie się również pracodawca, który może dyscyplinarnie rozwiązać umowę z pracownikiem czy żądać odszkodowania.

Źródła: Conperio, Statystyki ZUS 2024, Statystyki ZUS 2023, Zus: Informacja statystyczna o kontroli, HRappka, Legaartis