Rewolucja w miedzi. Amerykański startup zmieni globalny rynek surowców?

Zapotrzebowanie na miedź rośnie w tempie, które jeszcze dekadę temu wydawało się niewyobrażalne. Według prognoz do 2035 r. świat będzie potrzebował jej dwa razy więcej, niż wydobyto przez całą dotychczasową historię ludzkości. Powód jest oczywisty – przejście na odnawialne źródła energii i elektromobilność. Samochód elektryczny zawiera nawet pięciokrotnie więcej miedzi niż auto z silnikiem spalinowym, a pojedyncza turbina wiatrowa wymaga kilku ton tego metalu.

Problem w tym, że światowe górnictwo nie nadąża. Jak wyliczają naukowcy z University of Michigan i Cornell University, aby zaspokoić rosnące potrzeby, co roku musiałoby powstawać ponad sześć nowych, dużych kopalń. Tymczasem proces od odkrycia złoża do uruchomienia wydobycia trwa średnio 20 lat.

Miedź z “niemożliwych” źródeł

Still Bright, założony w 2022 r. przez Randy’ego Allena i Jona Vardnera, proponuje zupełnie inne podejście. Ich metoda pozwala odzyskiwać niemal całą zawartość miedzi z rud – i to bez strat sięgających 20%, jakie generują tradycyjne procesy. Co więcej, innowacja działa także na hałdach odpadów górniczych, które do tej pory były uważane za zbyt ubogie w metal, by opłacało się je przetwarzać.

Proces bazuje na roztworze z dodatkiem wanadu, który “wyciąga” miedź z rudy. Następnie roztwór jest regenerowany przy pomocy energii elektrycznej – bez emisji toksycznych spalin, jakie powstają w hutach opartych na procesach wysokotemperaturowych. Inspiracją była technologia akumulatorów przepływowych na bazie wanadu, nad którą pracował wcześniej Vardner.

Modułowa konstrukcja instalacji sprawia, że system można dostosować do kopalń różnej wielkości, a sam proces trwa od kilku minut do godziny. To pozwala znacznie ograniczyć skalę i koszt infrastruktury – sprzęt Still Bright jest nawet o 90% tańszy od tradycyjnych instalacji hutniczych.

Kapitał i plany rozwoju

Startup pozyskał niedawno 18,7 mln dolarów finansowania od inwestorów, w tym Breakthrough Energy Ventures Billa Gatesa. Środki mają umożliwić przejście z etapu pilotażowego (2 tony miedzi rocznie) do pełnoskalowej instalacji demonstracyjnej w latach 2027–2028, zdolnej do produkcji 500 ton rocznie. Docelowo Still Bright planuje komercyjne zakłady wytwarzające 10 tys. ton rocznie.

Jak podkreśla Allen, celem jest stanie się jednym z najtańszych producentów miedzi na świecie. Firma chce też wykorzystać moment – ewentualne amerykańskie cła na import miedzi mogą znacząco poprawić konkurencyjność produkcji lokalnej.

Cła Trumpa i krach cen na Comex

Pod koniec lipca prezydent Donald Trump ogłosił 50-procentowe cło na import półproduktów z miedzi, ale nie na rafinowany metal. Decyzja ta zaskoczyła rynek – inwestorzy spodziewali się objęcia ceł również miedzi rafinowanej, co mogłoby podnieść jej cenę w USA.

Efekt? Kontrakty na miedź na nowojorskim Comex spadły nawet o ponad 20%, korygując wcześniejsze wzrosty wywołane spekulacjami. Jeszcze tydzień wcześniej miedź w USA była notowana z 30-procentową premią wobec cen w Europie. Po przecenie różnica spadła do około 1%. W czwartek rano kontrakt wrześniowy kosztował 4,43 USD za funt (9772,84 USD/t), podczas gdy cena na londyńskiej LME wynosiła 9693,38 USD/t.

Analitycy wskazują, że spadek cen mógł przynieść dotkliwe straty inwestorom grającym pod utrzymanie dużej różnicy między rynkami. Li Xuezhi z Chaos Ternary Futures uznał decyzję Trumpa za “mocno odbiegającą od oczekiwań”, ale przywracającą normalność w globalnych przepływach metalu.

Polskie firmy pod presją? Nowa polityka USA wymusza zmiany strategiczne. Co to oznacza?

Szansa dla innowatorów

Choć taryfy na rafinowaną miedź mają wejść dopiero od 2027 r. (15%, a od 2028 r. – 30%), rynek już dziś dostrzega, że długoterminowa polityka handlowa USA będzie premiować lokalnych producentów. To może być kluczowe dla takich firm jak Still Bright – ich proces może działać zarówno w klasycznych zakładach przeróbczych, jak i na składowiskach odpadów, przekształcając je w źródło surowca.

“Jeżeli Stany Zjednoczone będą chciały zmniejszyć zależność od importu miedzi, technologie pozwalające odzyskiwać ją z istniejących źródeł staną się priorytetem” – komentuje Allen.

Dlaczego to ważne dla Polski i KGHM?

Globalny deficyt miedzi to także szansa dla Polski. KGHM – ósmy największy producent miedzi na świecie – już dziś odpowiada za niemal połowę unijnej produkcji tego metalu. Polskie złoża należą do największych w Europie, a spółka inwestuje w nowe szyby i recykling złomu miedzi, przygotowując się na rosnący popyt.

Technologie takie jak ta opracowana przez Still Bright mogą być uzupełnieniem tradycyjnego wydobycia – zwiększając efektywność odzysku i zmniejszając presję na środowisko. To szczególnie istotne w UE, gdzie transformacja energetyczna i rozwój elektromobilności są uzależnione od stabilnych dostaw miedzi.

Polski biznes stawia na AI. Dlaczego inwestujemy, gdy inni się wahają? Sprawdź!

Od startupu do strategicznego gracza?

Historia Still Bright pokazuje, że innowacje w sektorze surowcowym mogą rodzić się poza tradycyjnymi ośrodkami górniczymi. W połączeniu z napięciami geopolitycznymi i wahaniami cen na globalnych rynkach technologia tego typu może w najbliższych latach stać się kluczowa dla zapewnienia bezpieczeństwa surowcowego – zarówno w USA, jak i w Europie.

Jeżeli firma zrealizuje swoje plany, będzie mogła nie tylko wypełnić część luki podażowej, ale także stać się symbolem nowego podejścia do wydobycia – bardziej efektywnego, tańszego i przyjaźniejszego dla środowiska.

źródło: Tech Crunch, Puls Biznesu, Biznes Alert, Gazeta Wrocławska, UMICH