Polskie podatki coraz gorsze? Jesteśmy na szarym końcu rankingu

Dane i interpretacje w raporcie wskazują zarówno konkretne słabości (VAT, podatki majątkowe), jak i obszary, w których Polska wypada relatywnie lepiej (CIT).

Dla przedsiębiorców i decydentów ważne jest rozróżnienie między wysokością obciążeń fiskalnych a jakością konstrukcji podatków. Ranking koncentruje się na tym drugim aspekcie – neutralności, prostocie i wpływie reguł na decyzje ekonomiczne – a nie bezpośrednio na udziale podatków w PKB. Dlatego sygnał z raportu jest istotny: nawet jeśli państwo zbiera dochody, źle skonstruowane podatki mogą hamować inwestycje i kreatywność gospodarczą.

Główny problem?

Największym obciążeniem dla pozycji Polski w Rankingu jest konstrukcja podatków konsumpcyjnych. Tax Foundation zwraca uwagę, że baza VAT w Polsce obejmuje zaledwie około 46 proc. finalnej konsumpcji, co jest relatywnie niskim wynikiem wśród krajów OECD. Przyczyną są liczne wyłączenia i obniżone stawki oraz wysoki próg zwolnienia podmiotowego (obecnie ok. 200 tys. zł), które znacząco zwężają podstawę opodatkowania.

To z kolei zaburza neutralność podatkową, sprawiając, że identyczne towary lub usługi mogą być obciążone odmiennie, co wypacza decyzje konsumentów i przedsiębiorców.

Nowelizacja podatku VAT w 2026 roku? Co czeka przedsiębiorców? Sprawdź!

Skutek jest podwójny: z jednej strony pewne grupy branż korzystają z uprzywilejowań, z drugiej rośnie presja podatkowa na pozostałą część konsumpcji. Dla gospodarki oznacza to mniejszą przejrzystość systemu i potencjalne ryzyko przenoszenia kosztów na ceny końcowe. W raporcie wskazano także, że próg zwolnienia VAT w Polsce jest znacznie powyżej średniej OECD, co dodatkowo osłabia efektywność tego podatku.

Problemy z PIT?

W kategorii podatków dochodowych od osób fizycznych (PIT) raport pokazuje nagły i głęboki spadek oceny Polski, autorzy rankingu raportują istotne pogorszenie. Warto jednak podkreślić, że część analityków i przedstawicieli rynku wskazuje, iż znaczna część tego spadku może wynikać z modyfikacji metodologii oraz anomalii obliczeniowych zastosowanych w tym roku przez Tax Foundation.

Innymi słowy: część pogorszenia wyniku w obszarze PIT może nie odzwierciedlać nagłej zmiany krajowych przepisów, lecz zmianę sposobu mierzenia wskaźników.

To ważne ostrzeżenie dla odbiorców raportu: interpretacja wyników wymaga uwzględnienia zmian metodologicznych oraz weryfikacji, czy konkretne elementy systemu (np. skala progresji, obciążenia składkowe) rzeczywiście uległy pogorszeniu. Jednocześnie jednak ranking sygnalizuje, że w obszarze PIT i kosztów pracy wciąż występują czynniki, które mogą zniechęcać do pracy dodatkowej i ograniczać elastyczność rynku pracy. To powinny być kwestie warte dalszej analizy ze strony decydentów.

Gdzie Polska ma przewagi, a gdzie traci?

W obszarze opodatkowania dochodów osób prawnych (CIT) Polska wypada relatywnie korzystnie. Zajęliśmy 14. miejsce, co wynika m.in. z umiarkowanej stawki CIT (19 proc.) i mechanizmów ograniczających bias zadłużeniowy (np. ulga na kapitał własny). To element, który pomaga utrzymać konkurencyjność dla firm i inwestorów.

Strategia zarządzania czy strategia zadłużania? Nowe rekordowe deficyty. Co to oznacza?

Jednak w raporcie podkreślono także konkretne słabości: ograniczone możliwości rozliczania strat w czasie, stosunkowo długie okresy amortyzacji środków trwałych oraz skomplikowane ulgi podatkowe. Te elementy podnoszą koszt kapitału i spowalniają inwestycje. Przyspieszenie amortyzacji oraz elastyczniejsze reguły rozliczania strat mogłyby w krótkim czasie poprawić atrakcyjność inwestycyjną Polski.

Co to oznacza dla polityki fiskalnej i przedsiębiorców?

Dla decydentów rekomendacją wynikającą z raportu jest przede wszystkim: poprawić neutralność i rozszerzyć bazę podatkową VAT, uprościć reguły dotyczące majątku oraz uczynić system CIT bardziej przyjaznym dla inwestycji (szybsza amortyzacja, lepsze offsetowanie strat). Takie działania mają potencjał, by przy niskim wzroście stawek podnieść efektywność systemu i wspierać aktywność gospodarczą.

Rząd topi pieniądze Polaków, a gminy zaciskają pasa. To historyczny rekord

Dla przedsiębiorców sygnał jest prosty: należy monitorować zmiany regulacyjne i zwracać większą uwagę na planowanie podatkowe (zwłaszcza w obszarze VAT i rozliczeń transgranicznych). Jednocześnie raport to okazja dla rządu, by w dialogu z biznesem zaprojektować reformy, które zwiększą transparentność i przewidywalność systemu podatkowego, a tym samym poprawią długoterminową zdolność Polski do przyciągania kapitału.

źródło: International Tax Competitiveness Index 2025, FOR, WNP