Polscy przedsiębiorcy muszą wprowadzić te zmiany. To ostatni dzwonek

Od dnia 28 czerwca 2025 r. podmioty gospodarcze mają obowiązek wprowadzać na rynek niektóre produkty i usługi spełniające wymogi dostępności. Ustawą nie są objęte produkty i usługi wprowadzone na rynek Unii Europejskiej przed datą wejścia w życie ustawy.

Tym samym przyjmiemy europejskie regulacje prawne w tym zakresie, zawarte w Europejskim Akcie o Dostępności (EAA).

Jak podaje oficjalna strona rządowa gov.pl: “Wymogi dotyczą produktów i usług ocenionych jako podstawowe dla swobodnego funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami w codziennym życiu”.

Na czym polega dostępność? Na dostosowaniu informacji oraz obsługi interfejsów, stron internetowych i aplikacji tak, aby były one zrozumiałe dla osób ze specjalnymi potrzebami. Celem jest zwiększenie świadomości przedsiębiorców na wyzwania poszczególnych grup społecznych, i wyrównanie szans dostępu do produktów i usług codziennego użytku.

Zmiany obejmą 6 rodzajów usług: telekomunikacyjne, audiowizualne usługi medialne, bankowość detaliczną, transport pasażerski – pod kątem informacji cyfrowych i sprzedaży biletów – handel elektroniczny i rozpowszechnianie książek elektronicznych.

Oznacza to dostosowanie m.in. bankomatów, terminali płatniczych, biletomatów, komputerów ogólnego przeznaczenia i czytników książek elektronicznych.

Mikroprzedsiębiorstwa z powodu mniejszej zdolności do finansowania dostępności są zwolnione z przepisów ustawy. Przewidziane są również przepisy ochronne dla tych firm, dla których wprowadzenie dostępności okaże się zbyt dużym obciążeniem finansowym.

Wcale nie taki mały problem

Według Głównego Urzędu Statystycznego w Polsce na koniec 2023 r. było 4 006,4 tys. osób z ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Nie są to jednak pełne dane, ponieważ nie uwzględniają one osób bez ważnego orzeczenia.

Warto dodać, że problem niedostępności usług czy produktów może dotyczyć również seniorów. Na koniec 2023 r. osób powyżej 60. roku życia było w Polsce 9893,7 tys. A liczba ta rośnie, o czym pisaliśmy w ostatnim czasie.

Poza tym badania wskazują, że 15 – 20% światowego społeczeństwa to osoby neuroróżnorodne, czyli m.in. w spektrum autyzmu, z ADHD lub dysleksją. Oznacza to, że co piąty człowiek może mieć w jakimś stopniu trudności z odbiorem treści.

W obliczu tych danych ułatwienie dostępu do produktów i usług codziennego użytku wydaje się koniecznością, jednocześnie znacznie zwiększa też grupę potencjalnych klientów, którzy do tej pory mogli być wykluczeni.

Kogo czekają największe wyzwania?

Najwięcej wyzwań może mieć branża e-commerce. Obowiązek spełniania norm dostępności dotyczy wszystkich produktów i usług sprzedawanych w Internecie. Oznacza to dostosowanie informacji o tych produktach i usługach, instrukcji i procesów sprzedażowych.

Z pewnością wpłynie to na branżę marketingową, która będzie musiała na nowo przemyśleć sposób komunikacji w internecie dla swoich klientów.

Dostępność oznacza zmiany w projektowaniu stron internetowych, takie jak poprawę kontrastów, dodawanie napisów do filmów, zmniejszenie ilości treści i animacji dostępnych na stronie, odpowiednie odstępy między wierszami i akapitami, czy dodanie łatwej możliwości wyciszenia automatycznie odtwarzanych dźwięków.

Przydatne może okazać się pisanie w standardzie easy-to-read, czyli zapewniające jak najlepszą czytelność tekstów dla osób z trudnościami w przetwarzaniu informacji czy nauce.

Kary za niespełnianie wymogów

Każda osoba ma prawo monitorować, czy przedsiębiorcy przestrzegają regulacji prawnych o dostępności oraz zgłosić ewentualne nieścisłości.

Zawiadomienia należy wysyłać do prezesa PFRON, który może rozpatrzyć je lub przekazać odpowiedniemu organowi nadzoru rynku danej branży. Instytucje te mogą też przeprowadzić kontrolę u zgłoszonego przedsiębiorcy i ustalić ewentualną wysokość kary finansowej.

Jak czytamy na stronie gov.pl: “Wysokość kary pieniężnej jest ustalana na podstawie przeciętnego wynagrodzenia i obrotu przedsiębiorcy. Nie może jednak przekroczyć ani 10-krotności przeciętnego wynagrodzenia, ani 10% obrotu firmy za poprzedni rok”.

Konsumenci mogą zgłaszać też skargi bezpośrednio u przedsiębiorców, których produkty lub usługi nie spełniły wymagań dostępności.

Skąd pozyskać dofinansowanie na wprowadzenie zmian?

Fundusze Europejskie przeznaczyły łącznie 240 mln zł na wsparcie przedsiębiorców w dostosowaniu się do nowych regulacji o dostępności. Projekt dofinansowań podzielony jest na cztery obszary.

Pierwszy z nich to preferencyjne pożyczki. Kolejne dwa to szkolenia i doradztwa w zakresie wdrażania Polskiego Aktu o Dostępności oraz w zakresie projektowania usług i produktów. Ostatnia możliwość to skorzystanie z dofinansowania innowacyjności i prac badawczo-rozwojowych i podnoszenia kompetencji kadr w zakresie dostępności.
Szczegółowe informacje można uzyskać na rządowej stronie funduszy europejskich.

Europejskie standardy dostępności

Do tej pory w Polsce przepisy dot. dostępności obejmowały podmioty publiczne. Poszerzenie o sektor prywatny wprowadzone jest na podstawie ustawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze.

Działania te mają na celu przyjęcie europejskich norm wynikających z Europejskiej Ustawy o Dostępności. Jej celem jest umożliwienie dostępu do produktów i usług każdemu i ujednolicenie norm prawnych tak, by szanse te były równe na terenie całej Unii Europejskiej.

Źródła: Gov.pl, Statystyki Gov, Cognassist, Nowy Marketing, Sempire, Shoper.pl