Pracujemy coraz więcej, odpoczywamy coraz mniej. Polski biznes się zmienia?
Z jednej strony – nawoływania do zerwania z kulturą pracy na najwyższych obrotach. Z drugiej – apele o “podkręcanie tempa” i dawanie z siebie wszystkiego. Na YouTubie popularne są podcasty o work-life balance i dobrostanie psychicznym, a na LinkedInie wciąż królują motywacyjne posty o tym, że można więcej, krócej, lepiej. Kogo powinien słuchać polski przedsiębiorca? Najnowszy raport Głównego Urzędu Statystycznego “Budżet czasu ludności w 2023 r.” daje twardą odpowiedź – i nie jest ona zgodna z oczekiwaniami internetowych guru.
Choć w przestrzeni publicznej głośno wybrzmiewają hasła o “16 godzinach pracy na dobę” jako kluczu do sukcesu, dane GUS pokazują coś przeciwnego. Aż 31,4% mężczyzn i 30,8% kobiet deklaruje chęć krótszej pracy, a jedynie około 4% byłoby gotowych pracować dłużej. Co więcej, tylko 38,3% Polaków ocenia swoją pracę zawodową jako przyjemną – to jeden z najniższych wyników spośród analizowanych aktywności.
W 2023 r. przeciętny czas pracy zawodowej wyniósł 12,8% doby, ale u mężczyzn sięgał 16,4%, a u kobiet 10,1%. Różnice niwelują się jednak, gdy doliczymy prace domowe i opiekuńcze. Łączny czas obowiązków to 28,1% doby u kobiet i 27,6% u mężczyzn. Oznacza to, że w praktyce obie płcie są podobnie obciążone – choć inaczej rozkładają się źródła tego obciążenia.
Praca rośnie kosztem odpoczynku
Na przestrzeni dekady wyraźnie zwiększył się czas przeznaczany na obowiązki – zawodowe i domowe – kosztem odpoczynku. Od 2013 r. Polacy stracili średnio 1,4 punktu procentowego czasu wolnego. U mężczyzn szczególnie wzrosła liczba godzin przeznaczonych na prace domowe i opiekę (o 1,4 p.p.), co świadczy o powolnej zmianie ról społecznych. Kobiety wciąż jednak spędzają na obowiązkach domowych ponad 4 godziny dziennie, wobec 3 godzin u mężczyzn.
To zjawisko szczególnie uderza w osoby w wieku 35–44 lata – czyli najczęściej przedsiębiorców i rodziców – które mają najmniej czasu na odpoczynek. Rodzice z jednym dzieckiem przeznaczają na obowiązki 36,3% doby, a ci z trójką lub więcej aż 39,6%.
Raport: Polacy chcą dobrze czuć się w pracy. Czy rzeczywistość im sprzyja? Sprawdź!
Równowaga wciąż daleko w tyle
Polacy coraz częściej deklarują, że żyją pod presją czasu. Według raportu 14,1% badanych twierdzi, że zawsze odczuwa presję, a kolejne 55,2% – że często. Na wystarczającą ilość wolnego czasu wskazuje tylko 60,7% osób. To oznacza, że aż 4 na 10 Polaków uważa swój odpoczynek za niewystarczający.
Mimo to część zachowań wydaje się niezmienna – większość respondentów wciąż najchętniej spędza czas wolny przed ekranem. Aż 79% kobiet i 79% mężczyzn ogląda codziennie telewizję lub filmy, poświęcając na to ponad 2 godziny dziennie. Z kolei książki czy audiobooki codziennie wybiera 23% kobiet i tylko 9% mężczyzn.
PIP vs patologia zatrudnienia. Będzie nowy model kontroli? Sprawdź!
Gdzie w tym wszystkim przedsiębiorca?
Dane pokazują, że polski przedsiębiorca coraz rzadziej słucha motywacyjnych głosów w stylu “pracuj więcej, osiągniesz sukces”. Zamiast tego kieruje się pragmatyzmem – liczy nie tylko złotówki, ale i godziny życia. Wzrost mediany płac nie nadąża za wzrostem średniej, co świadczy o tym, że dodatkowa praca nie przynosi proporcjonalnych korzyści większości pracujących. Mediana wyniosła w styczniu 2024 r. 6882,80 zł brutto, wobec średniej na poziomie 8717,18 zł – różnica sięgnęła aż 26,7%.
W praktyce oznacza to, że większy wysiłek nie zawsze prowadzi do lepszego życia. Często jedynym efektem jest chroniczne zmęczenie i brak równowagi między pracą a odpoczynkiem.
“Nie da się” prowadzić biznesu w Polsce? Przedsiębiorcy mówią wprost. Sprawdź szczegóły!
Powolna zmiana ról
Choć kobiety wciąż biorą na siebie większy ciężar prac domowych, to różnica między płciami stopniowo się zmniejsza. W 2013 r. kobiety spędzały na obowiązkach 15 minut dziennie więcej niż mężczyźni, dziś to już tylko 7 minut. Coraz częściej panowie gotują czy opiekują się dziećmi – choć nadal robią to krócej i rzadziej niż kobiety.
Dla przedsiębiorców oznacza to zmianę struktury oczekiwań pracowników. Młodsze pokolenia – wchodzące na rynek pracy – będą coraz częściej oczekiwały elastyczności i równowagi, a nie tylko wysokich stawek za dodatkowe godziny.
Kogo powinniśmy słuchać?
Wracając do pytania z początku: kogo powinien słuchać polski przedsiębiorca? Raport GUS nie pozostawia złudzeń. Polacy nie chcą pracować dłużej, a ich poczucie presji czasu rośnie. Odpowiedzią na ten trend nie jest więc kopiowanie wzorców “kultury stachanowców”, ale poszukiwanie efektywności, automatyzacji i elastycznych modeli pracy.
Zarówno dane GUS, jak i rosnąca dyskusja o jakości życia wskazują jasno: przyszłością polskiego rynku pracy jest mądre gospodarowanie czasem, a nie jego wydłużanie.
źródło: Rzeczpospolita, GUS, MyStartup
